Iremcon Haberler

“BAŞARI İSTİYORSAK ÖZEL SEKTÖR VE KAMU İŞ BİRLİĞİ ŞART”

Kosova Cumhuriyeti Çevre Mekânsal Planlama ve Altyapı Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha ile bir söyleşi gerçekleştirdik. 

IREMCON’dan ülkesinde yararlanacağı çok önemli bilgiler edindiğini ifade eden Bakan Yardımcısı Çavdarbasha, “IREMCON’da gördüm ki her atık türünün geri dönüşümü Türkiye’de mevcut. Kamu ve özel sektör iş birliği var. Kosova’da bu durumun eksikliğini yaşıyoruz. Başarılı olmak istiyorsak kamu ve özel sektör arasında bağ kurmamız ve iş birliği şart.” dedi. 

Kosova Çevre Mekansal Planlama ve Altyapı Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha ile WOW İstanbul Hotels & Convention Center’da, IREMCON sonrası şömine başında keyifli bir röportaj gerçekleştirdik. Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, hem Türkiye’den böyle bir davet aldığı için hem de röportaj talep ettiğimi için oldukça memnun görünüyordu. 

Sayın Çavdarbasha ile Kosova’daki çevre yönetimi anlayışını, atık yönetiminde karşılaştıkları problemleri mercek altına aldık. Röportaj sırasında Sayın Emir Adem de bizleri kırmayıp tercümanlık konusunda yardımcı oldu. 

Bakan Yardımcısı Çavdarbasha, Kosova’da kamu ve özel sektör arasında iş birliğinin olmadığını, kopukluk olduğunu ve bu durumun çevre yönetimi alanında yapılacak çalışmaların önünü kestiğini belirtti. 

Çavdarbasha, “Başarı istiyorsak kamu ve özel sektör iş birliği şart. Uluslararası Çevre Konferansı-IREMCON’un ve ziyaret ettiğim IFAT Eurasia Fuarı’nın Balkan ve diğer ülkelerdeki iş adamlarını devlet temsilcileriyle birleştirecek ve köprü olmasını temenni ediyorum.” dedi. 

Sayın Çavdarbasha ile yaptığımız röportajı keyifle okumalar dileriz…

Yeni Kosova Hükümeti Çevre Konusunda Çok Hassas

Kosova’daki çevre yönetimini Recycling Industry dergisi okurları için anlatan Kosova Çevre Mekânsal Planlama ve Altyapı Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, henüz hükümetin bu konuda eksiklikleri olduğundan söz etti. 

Eski hükümetin çevre konusunu ikinci planda tuttuğunu ve yeni hükümetin göreve geldiği günden beri çevre konusunda hassas davrandığını belirten Bakan Yardımcısı Çavdarbasha, “Atık yönetimi konusunda konuşacaksak, Kosova’nın en büyük problemi atık… Gereken çalışmalar daha önce yapılmamış. 

Atıkların hepsi ayrıştırılmadan toplanmış ve depolama sahalarına gömülmüş. Bu konuyla ilgili bir yönetmelik, kanun tasarısı da yokmuş. Şimdiki hükümet ise çevre konusundaki çalışmalara daha çok önem veriyor. Kosova halkı da çok ağlaşıyor ve isyan ediyordu. Bakanlık ve hükümet kanun tasarısı hazırladı. 2021-2028 ila 2021-2030 yıllarını kapsayan atık yönetim planları oluşturuldu. Planlanan projelerin ve girişimlerin bu süre içerisinde tamamlanması hedefleniyor. Ayrıca bir proje yapılacak ve projeden elde edilen gelirler de bu süre içerisinde tamamlanması hedeflenen çalışmalara aktarılacak.” cümlelerini kaydetti.

Depolama Sahaları Yenilenecek

Kosova’daki depolama sahalarının ömrünü tamamladığını ve kapasitelerinin üstüne çıktığına vurgu yapan Kosova Çevre Mekânsal Planlama ve Altyapı Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, “Bizim şimdilerde gündemimizde olan yeni bir proje daha var. Ömrünü tamamlamış depolama sahalarını yenilemeyi ve kapasitelerini arttırmayı amaçlıyoruz. Ayrıca bunlara ek olarak yeni depolama sahalarının açılması için çalışmalar yapıyoruz.” dedi.

“Atığı ve Döngüsel Ekonomi Bizim İçin Önemli” 

Şu anda bakanlık için önem arz eden konulardan birinin de atığın döngüsel ekonomiye kazandırılması olduğunu işaret eden Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, “Döngüsel ekonomiye geçmek şu anda bizim için önemli. Yeni kurulacak depolama sahalarını ayrıştırma tesislerine dönüştürmek istiyoruz. Oradan gelir elde etmek istiyoruz. Yeni bir projemiz var; plastik şişelerin azaltılması için GİS yani Alman asıllı bir araştırma şirketinden yardım alıyoruz. GİS, bu proje için araştırma yapıyor; anketler sunuyor. 

Bu değişime insanlar nasıl ayak uyduracak, alışabilecekler mi ve nasıl ve ne kadarlık bir zaman dilimine ihtiyacımız var? Bu soruların cevaplarını bu araştırmanın raporlarında göreceğiz. Bu araştırmanın 2022’nin sonunda bitmesini amaçlıyoruz. Geçeceğimiz depozito sistemi ile 2023 yılından sonra pet ambalajlar depozitolu olacak ve depozito iade makinelerinden insanlar ödedikleri bedeli geri alabilecekler. Bu projenin ne zaman yürürlüğe gireceğini tahmin edemiyoruz. 2-3 senelik bir zaman dilimine ihtiyacımız olabilir. Çünkü bu hacimli bir iş ve kapsamlı bir çalışma gerektiriyor. Süreci sabırla takip edip bekleyeceğiz.” şeklinde konuştu. 

“Toplanan Atıkların %50’si Organik Atık”

Kosova’daki atık toplama rakamlarını sorduğumuzda Çevre Mekânsal Planlama ve Altyapı Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, “Kosova’da atık toplama rakamlarını şöyle özetleyebilirim. Bu konuda eksiklerimiz var. Ayrıştırma işlemi yok. Yıllık 580 bin ton atık toplanıyor. Bu toplanan 580 bin ton atığın yüzde 50’sini organik atıklar oluşturuyor. 

“Kosova’da Yetkilendirilmiş Kuruluş Yok!”

2017’de atıkların yüzde 70’i 2018’de ise yüzde 83 oranında toplandığını ve Kosova’da organik atıkların geri dönüşümü konusunda çalışan şirketlerin bir elin beş parmağını geçmediğini belirten Kosova Çevre Mekânsal Planlama ve Altyapı Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, “1 yıllık süre içerisinde yüzde 13’lük bir artış yakalamışız. Fakat eksikler var. Atığı toplayan lisanslı 90 şirket var. Fakat Türkiye’deki gibi yetkilendirilmiş kuruluşumuz hiç yok. Bu nedenle atıkların çoğu depolama sahalarına gömülüyor. 

Kosova’da organik atıklarla ilgilenen 2-3 şirket var. Bu şirketler bu atıkları kompost ediyor. Geri dönüşümünü sağlıyor. Bir de belediyelerle yürüttüğümüz küçük pilot projeler var. Evlere ayrıştırma kutuları ve organik atıkları kompost yapabilecekleri küçük kitler dağıtıyoruz. Kosova’da büyük bir fabrika kurmayı umuyoruz. Toplanan organik atıkları burada geri dönüştürüp kompost elde etmeyi hedefliyoruz. Yine bu yönde yeni kanun tasarısı, yönetmelikler çıkıyor.” ifadelerini kullandı.  

“Atık Taşıma Transfer Merkezleri Kuruyoruz”

Yeni çıkacak kanun tasarısının ve yönetmeliklerin, tıbbi atıkları, hafriyat atıklarını ve tehlikeli atıkları da kapsamı altına alacağına vurgu yapan Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, “Hayata geçirilecek proje ile atığını ayrıştırmayan, sokağa atan bedel ödeyecek. Yani kirleten öder prensibi hayata geçiyor. Yetkilendirilmiş kuruluşların olmayışının eksikliğini ve her atık türünün ülkemizde geri dönüştürülmemesinin sonuçlarını yaşıyoruz. 

Bir başka yeniliğimiz ise yeni atık taşıma merkezleri kurmak ve kontrollü bir şekilde yönetilmesini sağlamak. Daha önceki atık taşıma merkezleri iyi yönetilmiyordu. Kosova halkı kendilerince küçük küçük depolama sahaları yapmışlar. Kendi kafalarına göre atıkları oralara atmışlar. Kimisi ise hiç götürmemiş. Biz ise atık taşıma transfer merkezleri kurmak istiyoruz. Atıklar depolama sahalarına transfer merkezlerinden taşınsın. Her depolama sahası da eşit olsun istiyoruz. Büyüklükleri ve atık türlerine göre ayrılsın istiyoruz.” dedi. 

“Atık Yönetmeliğiyle Çalışan Şirket Sayısı Az”

Atık yönetmeliğiyle çalışan şirket sayısının azlığına dikkati çeken Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, “Örneğin; pet atıklarını toplayan bir şirket var fakat kanunla yönetilmediği için zorluk yaşıyor. Pet toplayamıyorlar fakat kanunla yönetilmedikleri için atık ithal ediyorlar. Kanunla yönetilmeye başladıklarında ülke içindeki pet atıkları daha rahat toplayacaklar.” diye konuştu. 

“Kosova’da Kamu-Özel Sektör İş Birliği Yok”

En büyük üzüntüsünün Kosova’da bakanlığın sektörle arasındaki bağın kopuk olması olduğunun altını çizen Kosova Çevre Mekânsal Planlama ve Altyapı Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, “Kosova’da kamu-özel sektör arasında kopukluk var. Bu durum çevre yönetimi alanında yapılacak çalışmaların önünü kesiyor. Bizim amacımız atık yönetimi sektörünü güçlendirmek. Başarı istiyorsak kamu ve özel sektör iş birliği şart. Buraya geldiğim için çok mutluyum. Burada edindiğim bilgiler benim için çok önemli. Gördüklerimden de çok memnunum. Burada edindiğim bilgileri ve gördüklerimi Kosova’da kullanacağım. 

Ayrıca ekonomik koşullarda sektörün gelişimi için çok önemli. Bakanlığın 2050 yılına kadar bir planı var. Atık yönetiminde yapılacak projeden elde edilen gelirle sektörün gelişimi ve yeni yatırımların teşviki için çalışacağız. Ben Uluslararası Çevre Konferansı-IREMCON’da bir şeyi fark ettim. Türkiye’de her atık türü ele alınıyor. Her atık türünün geri dönüştürülmesi ve ekonomiye kazandırılması için çalışmalar yapılıyor. Kosova’da bunun eksikliğini yaşıyoruz. Uluslararası Çevre Konferansı-IREMCON’un ve ziyaret ettiğim IFAT Eurasia Fuarı’nın Balkan ve diğer ülkelerdeki iş adamlarını devlet temsilcileriyle birleştirecek ve köprü olmasını temenni ediyorum. IREMCON’dan ve IFAT Eurasia Fuarı’nda gördüklerimi, öğrendiklerim kendi ülkem için yararlı olacak.” dedi.

“IREMCON Benim İçin Büyük Bir Tecrübe”

“Küresel İklim Değişikliği ile Mücadele ve Atık Yönetiminde Uluslararası İşbirliğinin Güçlendirilmesi” ana temasıyla gerçekleştirilen 4.IREMCON’a ilişkin görüşlerini sorduğumuzda ise Kosova Çevre Mekânsal Planlama ve Altyapı Bakan Yardımcısı Linda Çavdarbasha, “Konferans çok fazla ilgimi çekti. Sadece Türkiye’den değil yurt dışından gelen katılımcılar da dikkatimi çekti. 

Konferansı başından sonuna kadar takip ettim. Bütün atık türleri konferansta ele alındı ve değerlendirildi. Sorunlar tartışıldı. Çözüm önerileri sunuldu. Burada değerlendirilen bu atık türleri, Kosova’nın en çok sorun yaşadığı atık türleri… Sorun yaşadığımız atık türlerinin Türkiye’de nasıl geri dönüştürülüp döngüsel ekonomiye kazandırıldığını gördüm. Burada öğrendiklerimi Kosova’da değerlendirmek istiyorum.” diyerek konuşmasını tamamladı.